czcionka
Czcionka-rodzaj nośnika pojedynczyh znaków pisma drukarskiego, podstawowy materiał zecerski używany w technice druku wypukłego . Współcześnie czcionka drukarska została wyparta przez czcionkę komputerową, która jest obrazem pojedynczego znaku (glifu) zakodowanym w postaci bitmapowej lub wektorowej
W języku niefachowym, w kontekście komputerowym, określenia „czcionka” używa się jako metonimii terminu „font”, odnosząc je do zestawu czcionek, zbioru zakodowanych postaci znaków. Rozróżnienie terminologiczne między czcionką a fontem zarzucono m.in. w polskojęzycznych wersjach pakietów aplikacji biurowych takich jak MS Office czy LibreOffice, gdzie ang. font jest tłumaczone na polski jako „czcionka”.
Czcionka ma postać metalowego prostopadłościanu odlanego ze stopu drukarskiego. Główną część czcionki stanowi słupek. Na jego górnej (czołowej) powierzchni znajduje się wystająca główka o kształcie drukowanego znaku. Płaska powierzchnia główki stanowi tzw. oczko odbijające w trakcie drukowania znaki pisarskie. Oczko to powierzchnia samego znaku. Prostokąt opisany na obrysie główki nie wypełnia jednak całości powierzchni czołowej czcionki. Pomiędzy główką i krawędziami bocznymi czcionki znajdują się odległości zwane odsadkami. Odsadka umożliwia składanie samego tekstu bez justunku, zapewniając minimalny potrzebny odstęp między znakami w wierszu (w poziomie) i między wierszami (w pionie).
Kroje pisma możemy sklasyfikować na kilka sposobów. Najpopularniejsze, najbardziej podstawowe rozróżnienie to podział na fonty szeryfowe i bezszeryfowe.
Krój szeryfowy (serif) – szeryfy to elementy ozdobne pisma, kreski stosowane w wielu krojach w celu zwiększenia jego dekoracyjności. Jeśli dany font został zaprojektowany z wykorzystaniem szeryfów, to powinny być one konsekwentnie stosowane w całym zestawie znaków pisarskich danego fontu. Pismo szeryfowe wywodzi się z kutych w kamieniu napisów starożytnego Rzymu, a szeryfy i różnicowana grubość linii symbolizują ślad dłuta kamieniarskiego.
Wyróżniamy kilka podstawowych rodzajów szeryfów:
-szeryf klinowy w postaci trójkątów (np. Minion),
-belkowe w postaci jednolitych prostokątów (np. Museo Slab),
kreskowe w postaci cienkich kresek, skontrastowanych z główną linią znaku (np. Theano Didot),
-skryte, czyli nieznaczne poszerzenia na końcach znaków (np.Fontin),
-niektóre kroje pisma mają również szeryfy występujące na średniej linii znaku.
Krój bezszeryfowy (sans serif) – krój pisma pozbawiony szeryfów. Taki tekst na ekranie komputera sprawdzał się niegdyś lepiej, co wynikało bezpośrednio z niskiej rozdzielczości dostępnych ekranów, a co za tym idzie niedokładnego wyświetlania drobnych szeryfów. Mimo iż współcześnie problem ten raczej nie występuje, to użycie krojów bezszeryfowych w sieci przyjęło się jako swego rodzaju standard, który jednak nie jest powszechnie i bezwzględnie przestrzegany.
Minuskuła – mała litera alfabetu, przeciwieństwo majuskuły, czyli wielkiej litery
Wersaliki – wielkie litery, z których składa się całe słowo lub zdanie
Kapitaliki – wielkie litery o rozmiarze mniejszym niż wersaliki – zbliżonym do minuskuły bez wydłużeń górnych i dolnych
Ligatury – pojedynczy znak zawierający dwie lub więcej liter określający ich stałą relację przestrzenną (np. fi).
Stopień pisma – jeden z trzech podstawowych parametrów każdej czcionki i fontu. Jest to pionowy wymiar pola znaku, czyli wysokość między dolną linią pisma i linią akcentów wersalikowych (między dolną linią takich liter jak: g, q, p i górną linią wielkich liter akcentowanych: Ć, Ń, Ś). Jest on wyrażany w punktach typograficznych. W typografii komputerowej stopień definiuje się jako odległość pomiędzy sąsiednimi liniami podstawowymi pisma o tym samym kroju (przy odstępie międzywierszowym równym stopniowi pisma).
Firet – względna jednostka miary, równa stopniowi pisma (pole w kształcie kwadratu o boku równym stopniowi pisma).
Interlinia (światło międzywierszowe) – jedna z najważniejszych cech tekstu sformatowanego w DTP. Jest to pusty pas pomiędzy wierszami tekstu liczony jako odstęp pomiędzy dolną linią pisma w wierszu górnym i górną linią pisma w wierszu dolnym. Nie należy mylić z odstępem międzywierszowym (leading), który we współczesnych programach do składu oznacza odległość pomiędzy liniami podstawowymi wierszy
Tracking – regulowanie odstępów międzyliterowych. Funkcja dostępna w programach do składu i łamania publikacji, procesorach tekstu oraz innych programach pracujących z tekstem w trybie graficznym.
Kerning – regulowanie odległości pomiędzy konkretnymi parami znaków. Określane w ten sposób są nie tylko odstępy pomiędzy literami, ale także pozostałymi znakami (np. litera-cyfra, cyfra-cyfra, cyfra-znak interpunkcyjny).